یارانه را می توان یکی از عام ترین و بحث انگیزترین مفاهیم اقتصادی دانست که با سرنوشت معیشتی قشرهای مختلف مردم ارتباط نزدیک دارد. کلمه یارانه از ترجمه کلمه subsidy به معنی کمک، کمک مالی، اعانه، امداد یا معادل آن اخذ شده است. یارانه ها یکی از ابزارهای مهم حمایتی دولت ها هستند که برای حمایت از مصرف کنندگان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان پرداخت می شوند

پرداخت یارانه از سوی دولت در ایران سابقه ای حدود 80 سال دارد و اقتصاد ایران یک اقتصاد یارانه ای است. طی سال های اخیر، یکی از مهم ترین موضوعات در بخش اقتصاد که بحث های چالش برانگیزی به دنبال داشته، موضوع هدفمندسازی یارانه ها است. اکنون بخش قابل توجهی از بودجه دولت صرف پرداخت یارانه ها می گردد. هدفمندسازی پرداخت یارانه ها به این معنا بوده که پرداخت یارانه ها به سبک کنونی غیرهدفمند است. بنابراین دولت به دنبال حذف یارانه ها نیست، بلکه به دنبال هدفمند سازی آن است.

یارانه بر حسب طبقه بندی در حساب های ملی به دو گروه «مستقیم و غیرمستقیم» و بر حسب گروه های هدف به «مصرفی، تولیدی، توزیعی، خدماتی و صادراتی» تقسیم می شود. عمده ترین روش های پرداخت یارانه در بخش مصرف در پنج گروه؛ نظام یارانه نقدی مستقیم، نظام یارانه نقدی غیرمستقیم (مشروط(، نظام یارانه کالا، نظام یارانه قیمتی عمومی و نظام یارانه کالابرگی قابل طبقه بندی است. شیوه ها و روش های پرداخت یارانه در کشور به گونه ای است که دولت با هدف حمایت از معیشت مردم، قیمت برخی از کالاهای مصرفی و خدمات را بسیار پایین تر از قیمت واقعی آنها نگه داشته است. این روش های پرداخت یارانه، دارای اشکالات اساسی بوده که یکی از مهم ترین آنها، ناعادلانه بودن روش پرداخت یارانه ها است.

براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تأمین یک زندگی شرافتمندانه و ایجاد رفاه برای تمام اقشار جامعه مورد توجه است و دولت باید تمامی اقدامات لازم را برای تحقق این هدف به عمل آورد. عدالت و برپایی آن در جامعه اسلامی به عنوان یک اصل حاکم بر همه اقدامات مورد تأکید اسلام است و به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی، چنانچه این شعار و اصل عدالت از نظام اسلامی گرفته شود، دیگر هیچ حرفی برای گفتن در جهان ندارد.

بنابراین موضوع عدالت در تمامی سیاست ها، طرح ها و برنامه ها به عنوان یک اصل حاکم باید مورد توجه باشد. متأسفانه روند پرداخت یارانه ها در ایران از ابتدا تا به امروز، به گونه ای بوده که در توزیع بیت المال و خدمات دولتی، رویکردی تبعیض آمیز و ناعادلانه داشته است. در شرایط کنونی قیمت انرژی مصرفی در ایران با قیمت واقعی آن بسیار تفاوت دارد. با توجه به اختلاف بسیار زیاد در میزان مصرف انرژی از سوی اقشار مختلف، میزان برخورداری از یارانه دولتی برای این اقشار متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال براساس بررسی های به عمل آمده، سهم طبقات بالای درآمدی از یارانه پرداختی بنزین، بیش از 15 برابر سهم طبقات پایین درآمدی از این یارانه ها است.

به عبارت دیگر اگر یک خانواده پنج نفری از طبقات پایین درآمدی، طی یکسال مبلغ 200 هزار تومان از یارانه پرداختی دولت برای بنزین استفاده نماید، مبلغ تعلق گرفته در همین سال به یک خانواده پنج نفری از طبقات بالای درآمدی، 3 میلیون تومان خواهد بود. مثال مذکور برای دیگر یارانه های بخش انرژی و حامل های آن قابل تعمیم است. یارانه انرژی در سال 1359 مبلغ 1439 میلیارد ریال بود و این رقم در سال 1388 به بیش از 000/800 میلیارد ریال افزایش یافته است.

تأمل در این رقم و تفاوت در میزان برخورداری طبقات بالای درآمدی نسبت به طبقات پایین درآمدی، نشان می دهد که چگونه بیت المال در حجم بسیار بالا و به صورت ناعادلانه در بین مردم توزیع می گردد. بنابراین طرح هدفمندسازی یارانه ها که اکنون دولت در چارچوب قانون به دنبال اجرای آن می باشد، علاوه بر دستاوردهای فراوان، گام بزرگی برای اجرای عدالت در کشور می باشد. حال که دولت قصد آن دارد تا با اجرای این طرح نظام اقتصادی کشور را متحول ساخته و در جاده عدالت به حرکت در آورد، بر همگان لازم است که یاری رسان دولت بوده و با ایجاد زمینه ها و بسترهای مناسب و حمایت های همه جانبه به اجرای موفق این طرح کمک نمایند. مردم بیشترین نقش را در اجرای موفق این طرح دارند.

دشمنان انقلاب اسلامی و مخالفان دولت، از مقطع زمانی اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها به عنوان یک فرصت یاد کرده و در این انتظار هستند که با تورم احتمالی بالای اقتصادی ناشی از اجرای این طرح، به نارضایتی های عمومی دامن زده و مشکلاتی را برای نظام اسلامی و دولت ایجاد نمایند. هوشیاری مردم و رفتارهای اقتصادی توأم با دوراندیشی، می تواند توطئه های توطئه گران و منفعت گرایان و اخلال گران اقتصادی را خنثی نماید.